Gazetecilik artık haberi bulmak ya da yapmak değil, doğru haberi yanlış haberlerin arasından ayıklamak meselesine dönüştü.

Bugün bir olay yaşandığında bunu ilk duyuran artık bir gazeteci değil. Bazen bir yurttaş, bazen bir sosyal medya kullanıcısı, bazen de olay yerinden geçerken telefonunu çıkaran herhangi biri… Haber artık herkesin elinden ve dilinden çıkarak dezenformasyon havuzunda yüzer hale geldi. Tam da bu yüzden, gazetecilik onca bilgi kirliliği arasında doğru haberi seçerek medyaya servis etmek ve yanlış bilgiye karşı savaşma noktasına ulaştı.

Enformasyon çağında yaşıyoruz. İletişim teknolojilerinin merkezde olduğu, bilgi üretiminin hızlandığı ve toplum yapısının bu doğrultuda değiştiği bir dönemden geçiyoruz. Bu dönemde haber üretimi demokratikleşti; ama beraberinde bir felaket getirdi: haber kirliliği.

Haberin Değeri Azaldı

Doğruluğun Değeri Arttı

Bugün sosyal medyada birkaç dakikada binlerce içerikle karşılaşıyoruz. Fakat bunların kaçı gerçekten haber? Medya kuramcısı Neil Postman, “insanlar bilgiye boğuldukça anlamdan uzaklaşır” demişti. Şu anda tam da bu noktadayız. Herkes bir şeyler söylüyor, yazıyor, paylaşıyor… Ama gazetecilik artık kimin ne dediğinden çok, gerçekte ne olduğunu bulmakla ilgileniyor.

Yani günümüzde habercilik; olaydan ilk bahseden değil, olayın ne olduğunu en doğru biçimde ortaya koyandır. Hızdan çok teyit ön plandadır.

Teyitçilik Yeni Gazetecilik

Artık en temel gazetecilik faaliyeti doğrulamak. Türkiye’de de Teyit.org gibi bağımsız doğrulama platformları, bu ihtiyacın bir sonucu olarak doğdu. Yani bir haberi yazmadan önce değil, yazarken ve yayımlarken de tekrar tekrar kontrol etme sorumluluğu doğdu gazetecinin. Teyit etmek vazgeçilemez bir kavram olarak hayatımızda yer almalı. Böylece bilgi kirliliğini artırmamak adına gördüğümüz her haberde şüphe kasımız çalışmalı. İşimize gelse de bizi güldürse de hatta emin olduğumuzu düşünsek bile gördüğümüz paylaşımlara ve bilgilere karşı şüphe duyup teyit etme ihtiyacı hissetmek biz gazetecilerin vazgeçilmezi olmalıdır.

Habercilikte Rol Değişimi

Dijital çağda gazetecilerin doğruyu ayıklayıp sunan kişiler olduğu kimi sosyologlarca da vurgulanır. Artık haberciliği değerli kılan her yerden akan bilgi seli içinde gerçek olanı seçebilendir. Bu yetkinliğe sahip olmak da bolca sorgulayarak ve şüphe duyarak gerçekleşir.

Oxford Üniversitesi Reuters Enstitüsü’nün 2024 Dijital Haber Raporu’na göre, dünya genelinde insanlar artık haberlere daha az güveniyor. Bunun temel nedeni, sosyal medya kaynaklı yanlış bilgi ve algı operasyonları. Haber kuruluşları sırf daha fazla tıklanma alabilmek için hiçbir etik kaygı gütmeden insanlara tuzaklar yerleştiriyor. Tık tuzakları! İnsanlar da bu dikkat çeken tuzaklara düşüyor ve paylaşımlar yaparak bilgi kirliliğine ortak oluyor.

Onca sesin arasında gerçeğin yankısını bulmak biz gazetecilerin biricik sorumluluğu olmuştur. Bu yolculukta yürümeyi seçmek ve zor olanı yaparak sadece doğru bilgileri ayıklayarak vermek toplumun sadece bugününü değil, yarınını da belirler.