ARİF ANBAR SORUYOR
ARSLAN İLE ÖZCAN YANITLIYOR:
HAFTANIN SORUSU: Eskişehir, genel anlamda kentsel dönüşüm problemi yaşıyor. Gündoğdu, Küçük Sanayi Sitesi, Baksan Sanayi Sitesi, Karapınar 2, Porsuk 2, 8 Mahalle ve Yeşiltepe'de beklenen dönüşümler gerçekleştirilemiyor. Vatandaş ise mağduriyet yaşıyor. Bu durum neden kaynaklanıyor ve nasıl çözülür?
İBRAHİM ARSLAN - Eskişehir Büyükşehir Belediyesi CHP Meclis Üyesi
Hemşerilerimiz dönüşümün mimarını beş dönemdir iktidar yapıyor!
Kavramsal olarak Kentsel Dönüşüm; “Kentsel gelişmenin toplumsal, ekonomik ve mekânsal olarak yeniden ele alındığı ve kentteki sorunlu alanların sağlıklı ve yaşanabilir hale getirilmesi amacıyla kapsamlı ve bütüncül yaklaşımlarla yeniden inşa etme, canlandırma veya yeniden yapılandırılmasına yönelik uygulanan strateji ve eylemlerin bütünü” olarak tanımlanmaktadır.
Kentsel dönüşüm ve/veya afet riskli alan ve yapı nedir? Nerelerde ve nasıl uygulanır? Hangi projede hangi mevzuat hükümleri geçerlidir? Bu projelerin hangisinde yetki kimdedir? Riskli alan, riskli yapı, rezerv alanı nedir? Bu alanların ve yapıların tespiti nasıl yapılır? Bu süreçlerde hak sahiplerinin hakları nasıl korunur? Planlama nasıl yapılmalıdır? Projelerin finans sorunları nasıl çözülmelidir? Sorular, sorular…
Kentsel dönüşüm projelerinde karşılaşılan en yoğun sorunlar; mali ve finansman sorunları, hukuksal sorunlar, çoklu mevzuat ortamının yarattığı karmaşa, yerel yönetim ve merkezi idare arasında yaşanan yetki/vesayet sorunları ve çok başlılık, projelerin siyasallaştırılması olarak sayılabilir. Bu projeler tek başına sadece konutların yenilenmesi olarak değil; şehir planlama ve imar sorunları, ulaşım, trafik, otopark, yol ve kaldırım, çevre düzeni ve yeşil alanlar, ticari yaşam, sosyal kültürel ve sportif faaliyetler, eğitim ve sağlık, güvenlik gibi sorunların çözümünü de içeren kapsamlı ve bütüncül bir yaklaşımla ele alınmalıdır.
Kentsel dönüşüm projeleri son derece önemli ve gerekli, bizimde benimseyerek desteklediğimiz projelerdir. Ancak bu projelerin planlama ve karar alma süreçlerinden, hukuksal, finansman ve uygulama süreçlerine kadar karşılaşılan birçok sorun nedeniyle yaşama geçirilerek tamamlanabilmesi çok uzun yıllara yayılabilmektedir.
Projelenin planlanması, meclislerden karar alınması, alınan kararlara göre imar uygulamalarının yapılması, askı süreçleri, itirazlar, itirazlara karşı alınan yeni kararlar, yargı süreçleri, yargı kararlarının kesinleşmesinin beklenilmesi, hak sahiplerinin haklarının korunması ve uzlaşma, proje finansmanın sağlanması, yerel ve merkezi idare arasında yaşanan yetki karmaşası, mevzuattaki çok çeşitlilik ve kurumsal çok başlılık, farklı kurumlardan görüş ve onay alma süreçlerinde yaşanan sorunlar ve bu projelerin kimi zaman kısır siyasi çekişmelere konu edilmesi gibi hususlar, projelerin yaşama geçirilmesini geciktiren unsurlardır.
Diğer yandan 2020-2021 yıllarında yaşanan salgının olumsuz etkileri, hemen ardından yaşanan ve halen devam eden, izleyen yıllardaki etkilerinin ne olacağını öngöremediğimiz ağır ekonomik kriz de bu projelerin zamana yayılmasında “öngörülemeyen etmenler” olarak karşımıza çıkmaktadır.
Kentsel dönüşüm ve gelişim projeleri, gecekondu önleme bölgesi, afet riskli alanların dönüştürülmesi vb. uygulamalar, mevzuatımızda farklı farklı tanımlanmıştır. Bunun sonucunda uygulamalarda yürütülecek iş ve işlemlerin nasıl yapılacağı ve hangi kurumların yetkili olduğu gibi unsurlar da farklılık göstermektedir.
Sorunuzda da belirttiğiniz üzere şehrimizde sürdürülen, Gündoğdu mahallesinin bir bölümündeki proje ile küçük sanayi sitesi projeleri afet riskli alanların dönüştürülmesi projesidir. Bu projeler afet riskli alanların dönüştürülmesi hakkında kanun hükümlerine tabidir ve yetki bakanlıktadır. Aradan geçen uzun zamana rağmen ne yazık ki her iki projede de bugüne kadar merkezi idare herhangi bir işlem yapmamıştır. Her iki proje ile ilgili olarak bakanlık; ya yetkisini kullanıp gerekli iş ve işlemleri gerçekleştirmeli veya alınacak yeni bir kararla ilgili bölgeleri afet riskli alan kapsamından çıkarmalı ya da yetkisini ilgili belediyelere devretmelidir.
Gündoğdu 1-2-3 projeleri ile Porsuk 1-2 projeleri kentsel dönüşüm ve gelişim projeleridir.Belediye kanunu hükümlerine tabidir. Yetki Eskişehir Büyükşehir Belediyesindedir (EBB) ve işlemler sürdürülmektedir.
Bu projelerden Porsuk 1 ve 2 projeleri için EBB; imar planları ve kentsel tasarım projelerini hazırlayarak meclise sunmuş, alınan meclis kararlarının ardından imar uygulamalarını yaparak kendisi ile ilgili süreci tamamlamıştır. Şu anda her iki projede de hak sahipleri ile yüklenici firmalar arasında görüşmeler yapılmaktadır. Dönüşüm, anlaşmalar sağlandıkça kabul edilen kentsel tasarım ve imar uygulamaları kapsamında, hak sahipleri ve yüklenici firmalar tarafından gerçekleştirilecektir.
Gündoğdu 1-2-3 projeleri içinde EBB; imar planları ve kentsel tasarım projelerini hazırlayarak meclise sunmuş, alınan meclis kararının ardından imar uygulamalarını yaparak hak sahipleri ile uzlaşma sürecini büyük oranda tamamlamıştır. Gündoğdu 1 ve 2 projeleri etaplara bölünmüş, bu etaplardan “Etap A”da, 5 adet işyeri 61 adet konut projesi için ihale gerçekleştirilerek yapım çalışmalarına başlanılmıştır. Diğer etaplar için de çalışmalar devam etmektedir. Gündoğdu 3 projesinde ki alanın (Zeytinoğlu ailesine ait)% 90’ının zaman içinde, ticari nedenlerle TMSF’ye geçmesi sonucu proje üzerinde henüz uzlaşma sağlanamamıştır.
Baksan Sanayi Sitesinde ise yeni proje çalışması Tepebaşı Belediyemiz tarafından sürdürülmektedir. Karapınar 2. Etap kentsel dönüşüm projesiise 775 sayılı Gecekondu Kanunu hükümlerinin uygulandığı bir projedir. Karapınar Vadisinde Projeyi gerçekleştirme yetkisi, başbakanlığın onayı ile 2009 yılında söz konusu alan “gecekondu önleme bölgesi” ilan edilerek TOKİ’ye devredilmiştir. Burada TOKİ; ya işlemleri kendisi gerçekleştirmeli ya da yetkisini Odunpazarı belediyesine aktarmalıdır.
2012 yılından bu yana projeler ve süreçleri hakkında tüm bilgilere sahip olmalarına, 2014-2019 döneminde EBB meclis ve komisyonlarda çoğunluğa sahip oldukları gerçeğine ve kimi projelerde ise yetkinin AKP iktidarında olduğunu hepimizden daha iyi bilmelerine karşın kimi AKP’li sözcülerinin; “Eskişehir'de bir tane kentsel dönüşüm yapsanız o günü milli bayram ilan edeceğiz. EBB’nin bir kentsel dönüşüm projesini dünya gözüyle görüp açılışını yapmak istiyoruz. Kentsel dönüşüm projelerini, hep oybirliği ile geçiriyoruz ama icraat göremiyoruz…” yaklaşımları ise ciddiyetten uzak ve gerçeği yansıtmayan söylemlerdir.
Gözleri var görmezler…
Gözleri görmek istemeyen AKP sözcülerine bir kez daha hatırlatmak isterim ki; 1999 yılından bu yana EBB Başkanımız Sayın Yılmaz Büyükerşen’in, Eskişehir’imizi bir bütün olarak nasıl dönüştürdüğüne ve geliştirdiğine yerli-yabancı, taraflı-tarafsız herkes tanıktır. Sevgili hemşehrilerimiz de bu büyük dönüşümün mimarını aralıksız beş dönem iktidar yaparak hakkını teslim ve bu büyük dönüşümü tescil etmiştir.
MURAT ÖZCAN - Eskişehir Büyükşehir Belediyesi AK Parti Meclis Üyesi
20 yıldır dönüşüm alanlarında kayda değer değer bir gelişme yok!
Maalesef Eskişehiri’mizde yirmi yıldır kentsel dönüşüm konuşulmakta ama bir türlü gerçekleşememektedir. Bu açıdan baktığımıza Eskişehir’deki belediyeler kentsel dönüşüm konusunda sınıfta kalmıştır. Çünkü bu konuyla ilgili bu zamana kadar başlayıp da bitirdikleri herhangi bir kentsel dönüşüm projesi yoktur. Sadece bu yıl Gündoğdu Mahallesinde Eskişehir Büyükşehir Belediyesi’nin başlatmış olduğu birkaç adadan oluşan küçük bir projeyi saymazsak. Bu alan Gündoğdu 1,2,3 kentsel dönüşüm proje alanına girmekte olup başta alınan kısım sadece küçük bir kısmıdır. Bunu da yapıyor olmalarının sebebi yıllardır kentsel dönüşüm yapamamalarından dolayı önümüzdeki yıl seçim atmosferi içinde, bak gördünüz mü işte yaptık bahanesini kullanmak içindir.
Eskişehir’de kentsel dönüşüm alanlarını önce bir belirleyelim…
BAKANLIK BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ’Nİ BEKLİYOR
Gündoğdu 1,2 ve 3 kentsel dönüşüm alanları Büyükşehir Belediyesi’nin yetkisindedir. Gündoğdu afet riskli alan ise, Çevre ve Şehircilik bakanlığının sorumluluğundadır. Gündoğdu 1,2 ve 3’te bu zamana kadar imar çalışması yapılıp dönüşüm gerçekleşmediği için bakanlık üç adet dönüşüm projesinin ortasında ve o projelerle uyum sağlaması adına Büyükşehir Belediyesi’nin dönüşümünü beklemekte ona göre de adım atacağını bildirmektedir.
KÜÇÜK SANAYİ SİTESİNİN DÖNÜŞÜMÜNÜN YAPILAMAMASININ NEDENİ
Yıllardır Küçük sanayi Sitesi dönüşümü için proje ve imarları konuşulur ama maalesef belediyeler bir sonuca varamazlar. Odunpazarı Belediye Başkanı Sayın Kazım Kurt bu konuyla ilgili bir adım atmış ve her zamanki gibi becerememiştir. Bu konuyla ilgili eleştiri almamak için kolay bir yöntem seçmiş ve bakanlığa dosyayı teslim etmiştir. Bakanlık ile yapmış olduğumuz görüşmelerle, bakanlık yetkilileri, Küçük Sanayi esnafı içerisinde kirada olan esnaf sayısı fazla olup boşaltılması durumunda gidecekleri yer olan Teksan ve Tornacılar sitesinde yeterli miktarda dükkan sayısı olmadığı için ve yeni yapılan sitelerin bitmesini bekledikleri için şu ana kadar küçük sanayi sitesi dönüşüm projesini uygulamaya sokmadıklarını ama önümüzdeki yıllarda yeni site projelerinin bitmesinin akabinde uygulamaya sokacaklarını söylediler.
KAZIM KURT KARAPINAR’IN İMARINI BİLE YAPAMAMIŞTIR
Karapınar Etap1 herşeye rağmen şehrimizde dönüşüm anlamında başlayıp bitirilen tek projedir. Bu da o günkü Belediye Başkanı Sayın Burhan Sakalı’nın özverili çalışmaları ve TOKİ ile işbirliği ile olmuştur. Etap2, 2014 yılında belediye başkanı olarak seçilen Sayın Kazım Kurt’un imar yapma yetkisini TOKİ’den alması ile durmuş ve hala sürüncemede kalmıştır. Burhan Bey Etap1’i 5 yılda dönüştürmüş ama maalesef Kazım Bey 8 yılda dönüştürmeyi geçtik imarını bile yapamamıştır.
BELEDİYE YERİNDE DÖNÜŞÜMÜ TERCİH ETTİ
Bilindiği üzere sekiz mahalleyi kapsayan afet riskli alan bölgesi Büyükşehir Belediyesine yetkisi devredilmiş, açılan mahkemeler sonucu yıllardır sürüncemede kalmış, Büyükşehir Belediyesi de yetkisini ve proje lansman paralarını da bakanlıktan almış olmasına rağmen bu kadar büyük bir dönüşüm projesini gerçekleştiremeyeceklerini anlayıp vazgeçmiştir. Bu dönüşüm projesinin içerisinde Porsuk1 ve 2 dönüşüm alanları ayrılmış,Büyükşehir Meclisine getirilmiş ve oy birliği ile almış olduğumuz karar ile Porsuk1 ve 2’nin dönüşüm imar planları yapılmıştır. Büyükşehir Belediyesi dönüşüm yapmak yerine daha kolaycı bir tavır olarak imar yapıp yerinde yani müteahhit eliyle dönüşümü tercih etmiştir.
BAKSAN’IN DÖNÜŞÜMÜNÜN İMAR YOLU İLE OLABİLECEĞİ ŞÜPHELİ
Baksan Sanayi Sitesi yirmi yıldır dönüşüm tartışmalarının yapıldığı önemli bir lokasyondur. Kentsel dönüşüm rezerv alanı ilan edilerek imarı durdurulan bölge sonradan kentsel servis alanı olarak ilan edilmiş, buda başarılamayınca dönüşümünden vazgeçilmiştir. Geçen yıl bölgenin imarı değiştirilerek yerinde, yani mülk sahiplerinin isteği ile müteahhitler aracılığı ile dönüşümü daha uzun bir vadeye bırakılmıştır. Başta kanalizasyon olmak üzere altyapı, kaldırım, park ve yol konularında hiç bir belediye hizmeti alamayan bir bölgenin dönüşümünün imar yolu ile olabileceği de şüphelidir.
2024’TEN İTİBAREN AK PARTİLİ BELEDİYELER ÇÖZECEKTİR
Görüldüğü üzere son yirmi yıldır şehrimizde konuşulan kentsel dönüşüm alanları ile ilgili kayda değer bir gelişmenin olmadığı ve halen aynı sorunların devam ettiği aşikardır. Başka şehirlerde CHP’li birçok belediyenin TOKİ ve Bakanlıklarla işbirliği ile yapmış olduğu dönüşümler mevcutken, şehrimizdeki dönüşümler ‘engelleniyoruz’ politikasına kurban edilmektedir. Umuyoruz ki belediyeler ve bakanlık işbirliği ile bu zamana kadar sürüncemede kalmış kentsel dönüşüm bölgelerimiz dönüşüme kavuşur. Eğer belediyeler işbirliğine yanaşmazsa, 2024 yerel seçimlerinde belediyeleri alarak, AK Parti’li belediye başkanları bu sorunları ilk seçim dönemlerinde çözecektir. Kimsenin şüphesi olmasın.