Gazneli Mahmud (971-1030), Gazne Devleti'nin en güçlü ve etkili hükümdarı olarak tarihe geçmiştir. Babası Sebük Tegin'in kurduğu devleti zirveye taşıyan Mahmud, askeri başarıları, adil yönetimi ve bilime verdiği destekle tanınır. "Sultan" unvanını kullanan ilk Türk hükümdarı olan Gazneli Mahmud, İslam dünyasında büyük bir saygınlık kazanmıştır.
Mahmud'un en bilinen başarıları, Hindistan'a düzenlediği 17 seferdir. Bu seferler sonucunda Kuzey Hindistan'ın büyük bir bölümünü ele geçirmiş, İslam kültürünün bu topraklarda yayılmasına öncülük etmiştir. Ele geçirdiği zenginliklerle Gazne şehrini görkemli bir kültür ve sanat merkezi haline getirmiş, camiler, saraylar ve kütüphaneler inşa ettirmiştir. Biruni ve Firdevsi gibi dönemin önde gelen bilim insanları ve şairlerini himaye etmiştir. Firdevsi'nin ünlü eseri Şehname'yi Mahmud'a ithaf etmesi, onun sanata verdiği değerin bir göstergesidir.
Gazneli Mahmud, sadece bir fatih değil, aynı zamanda adaletli bir yöneticiydi. Ülkesinde huzur ve güven ortamını tesis etmiş, ticareti geliştirmiş ve halkın refahını artırmaya çalışmıştır. İslam dünyasının Abbasi halifesi tarafından da takdir edilen Mahmud, Sünniliği savunmuş ve Şii Büveyhiler'e karşı halifeliği korumuştur. Gazneli Mahmud'un kurduğu güçlü devlet, ölümünden sonra oğulları arasında yaşanan taht kavgaları nedeniyle zayıflasa da, onun mirası ve başarıları Türk-İslam tarihinde önemli bir yer tutmaya devam etmektedir.
