Perthes hastalığı,çocukluk çağında görülen ve kalça eklemini etkileyen bir kemik hastalığıdır. Tıbbi adıyla Legg-Calvé-Perthes hastalığı, uyluk kemiğinin (femur) kalça eklemine oturan yuvarlak baş kısmında (femur başı) geçici olarak kan dolaşımının bozulması sonucu oluşur. Bu durum, femur başının beslenemeyip zayıflamasına, hatta zamanla çökmesine neden olur.
Hastalık genellikle 4 ila 10 yaş arasındaki çocuklarda daha sıktır. Ayrıca erkek çocuklarda kızlara göre daha sık rastlanır. Hastalık çoğu zaman tek kalçayı etkiler; ancak bazı çocuklarda her iki kalçada da görülme ihtimali vardır.
Erken teşhis edilmediğinde kalça ekleminde kalıcı şekil bozukluklarına ve ilerleyen yaşlarda kireçlenme (osteoartrit) gibi sorunlara yol açar. Bu nedenle Perthes hastalığını erken evrede fark etmek ve uygun tedavi sürecine başlamak oldukça önemlidir.
Perthes hastalığının nedenleri nelerdir ?
Bu hastalığın kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, temelinde femur başına giden kan akışının geçici olarak bozulması yer alır. Kan dolaşımındaki bu aksaklık nedeniyle femur başı yeterince beslenemez ve kemik dokusu zamanla zayıflar, hatta çöker.
Bu dolaşım bozukluğuna neyin sebep olduğu net olmamakla birlikte, bazı risk faktörleri hastalığın ortaya çıkma olasılığını arttırır:
- Genetik yatkınlık: Ailede Perthes hastalığı olan bireylerde görülme riski artar.
- Düşük doğum ağırlığı ve geç yürüme: Erken çocuklukta gelişimsel gecikmeler ile ilişkilendirilme potansiyeli vardır.
- Pasif sigara maruziyeti: Evde sigara içilmesi gibi durumların dolaşımı etkileyebileceği düşünülmektedir.
- Koagülasyon (pıhtılaşma) bozuklukları: Kanın damar içinde pıhtılaşmaya eğilimli olması, kemiklere giden damarların tıkanmasına neden olur.
- Travmalar: Kalça bölgesine alınan hafif darbeler bile zayıf damar yapısına sahip çocuklarda dolaşımı etkiler.
Unutulmamalıdır ki Perthes hastalığı bulaşıcı değildir. Ayrıca çoğu zaman tek bir nedene bağlı olarak ortaya çıkmaz. Genetik ve çevresel faktörlerin birleşimiyle geliştiği düşünülmektedir.
Perthes hastalığının belirtileri nelerdir ?
Perthes hastalığı genellikle yavaş ve sinsi bir şekilde başlayan belirtilerle ortaya çıkar. Erken dönemde fark edilmesi zordur, ancak zamanla belirgin hale gelen bazı işaretler, hastalığın tanınmasına yardımcı olur. Bu belirtiler, femur başındaki kan dolaşımının azalmasına bağlı olarak gelişir ve çocuğun günlük yaşamını etkiler.
En sık görülen Perthes hastalığı belirtileri şunlardır:
- Topallama: En yaygın erken belirtidir. Çocuk yürürken çocukta aksama, bazen ağrı olmadan da topallama olur.
- Kalça ağrısı: Genellikle sinsi şekilde başlar. Ağrı, zamanla uyluk veya dize yayılabilir. Ayrıca çocuğun kalça bölgesini göstermemesi kafa karışıklığına neden olur.
- Uyluk veya diz ağrısı: Kalçadan kaynaklanan ağrının dizde görülme ihtimali vardır ve sıklıkla diz problemi sanılır.
- Hareket kısıtlılığı: Kalça ekleminde içe döndürme ve açma hareketlerinde azalma olur.
- Aktivite sonrası artan şikayetler: Çocuk hareket ettikçe ağrılar artar, dinlenince azalır.
Bu belirtiler genellikle tek taraflıdır, ancak bazı vakalarda her iki kalçayı da etkiler. Belirtiler ortaya çıktığında vakit kaybetmeden bir çocuk ortopedi uzmanına başvurmak önemlidir. Erken tanı, hastalığın seyrini olumlu yönde etkiler ve kalıcı eklem bozukluklarının önüne geçer.
Perthes hastalığı nasıl teşhis,ş edilir ?
Perthes hastalığının teşhisi, genellikle çocuğun yürüme şekli ve şikayetleri fark edildiğinde başlar. Özellikle topallama, kalça veya diz ağrısı gibi belirtilerle doktora başvuran çocuklarda detaylı bir değerlendirme gerekir. Doğru teşhis için hem fizik muayene hem de görüntüleme yöntemleri birlikte öneme sahiptir.
Perthes hastalığının tedavi seçenekleri nelerdir ?
Doç.Dr.Aybars Kıvrak,'' Perthes hastalığının tedavisini, çocuğun yaşı, hastalığın evresi ve femur başındaki bozulmanın derecesine belirler. Amaç; kalça eklemini olabildiğince düzgün biçimde yeniden şekillendirmek, ağrıyı azaltmak ve hareket açıklığını korumaktır. Tedavi süreci uzun olabilir ve sabır gerektirir. Ancak erken tanı ve doğru tedaviyle çocukların çoğunda olumlu sonuçlar mümkündür.Tedavi seçenekleri arasında; izlem, konservatif (cerrahi dışı) tedavi ve cerrahi tedavi yer almaktadır." dedi.
