Geosmin maddesi, özellikle kuru toprak yağmurla temas ettiğinde havaya karışır ve insan burnuna çok hassas bir şekilde ulaşır. İnsanlar bu kokuyu trilyonda bir oranla bile algılayabilir.
Yağmurdan sonra oluşan o hoş ve taze toprak kokusu, doğaya dair hepimizin aşina olduğu bir his uyandırır. Ancak bu kokunun ardında yatan bilimsel neden çoğu kişi tarafından bilinmez. Bilim insanları bu kokuya “petriçor” adını veriyor.
Petriçor, kelime olarak "taşın özü" anlamına gelir ve ilk kez 1960'larda Avustralyalı bilim insanları tarafından tanımlanmıştır. Bu kokunun kaynağı ise toprakta yaşayan aktinobakterilerin salgıladığı bir madde: geosmin.
Geosmin, toprakta yaşayan mikroorganizmalar tarafından üretilir. Özellikle kurak dönemlerde toprakta biriken bu madde, yağmur damlalarının toprağa çarpmasıyla birlikte havaya yayılır. Minik su damlacıkları, geosmin moleküllerini havaya taşıyarak burnumuza ulaşmasını sağlar. İlginç olan ise, insan burnu geosmine karşı olağanüstü duyarlıdır; trilyonda bir yoğunlukta bile bu kokuyu algılayabiliriz.
Bu nedenle yağmurdan hemen sonra havada aldığımız o “toprak kokusu”, aslında mikroskobik canlıların yağmurla birlikte bize ulaşan doğal kimyasal mesajıdır.
Araştırmalar ayrıca, insanların bu kokuyu sevmelerinin evrimsel bir nedeni olabileceğini öne sürüyor. Geosmin kokusu, geçmişte su kaynaklarının yakın olduğunu gösterdiği için hayatta kalma açısından avantaj sağlamış olabilir.
