Gaz sıkışması özellikle gaz yapan besinlerin tüketimi, hava yutma veya sindirim sorunlarına bağlı gelişen bir durumdur. Hafif bir rahatsızlıktan yoğun ağrılara kadar uzanabilen gaz sıkışması, genellikle karında keksin ya da donuk ağrılarla kendini gösterir. Beslenme düzeninde yapılan değişiklikler çoğu zaman gaz sıkışması sorunlarını hafifletmeye yardımcı olabilir. Sosyal yaşamı ciddi şekilde etkileyen gaz sıkışmaları bazı durumlarda ciddi bir rahatsızlığın belirtisi olabileceğinden tedavi gerektiren bir durum olarak karşımıza çıkar.
Gaz sıkışması neden olur?
Aşırı havanın vücuttan atılma şekli olan gaz çıkarma, sindirim sistemi sağlığı açasından son derece önemli bir eylemdir. Sindirim sisteminde biriken gazın dışarı atılamaması durumunda ise toplumda sık karşılaşılan gaz sıkışması gibi yaygın bir durum ortaya çıkar. Gaz sıkışmasının birden fazla nedeni bulunur.
Gaz sıkışmasının bilinen en önemli nedenleri şunlardır;
Sindirim sorunları
Sindirim sisteminin yiyecekleri yeterince işleyememesi durumunda gaz birikmesi sonucu kramp ve yoğun ağrılar hissedilebilir. Sindirimin yavaş olması özellikle vücudun besinleri parçalaması ve emilimi konusunda problemlere yol açabilir.
Hava yutmak
Yemek esnasında veya bir şeyler içerken fazladan hava yutmak gaz oluşumunu tetikleyen nedenler arasında yer alır. Ayrıca sigara içerken ya da sakız çiğnerken de hava yutabiliriz. Yutulan hava sindirim sisteminde biriktiğinde genellikle geğirme ile dışarı atılır.
Gaz yapan besinlerin tüketimi
Belirli yiyecekleri aşırı yemek ya da bu besinlerin tam olarak sindirilememesi halinde alt bağırsak gazı birikebilir. Kuru fasulye, mercimek, brokoli ve lahana gibi çeşitli besinler gaz yapma potansiyeli en yüksek yiyeceklerdir.
Laktoz İntoleransı
Laktoz intoleransı sütün temel karbonhidratı olan laktozun sindirilememesi ile ortaya çıkabilen bir rahatsızlıktır.
İrritabl bağırsak sendromu
Huzursuz bağırsak sendromu olarak da ifade edilen irritabl bağırsak sendromu, bağırsakların normal işlevlerini etkileyen bir rahatsızlıktır. Çoğu zaman karın ağrısı, şişkinlik, gaz, ishal veya kabızlık gibi belirtilere yol açar. IBS rahatsızlığının nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte besinlerin bağırsaktan çok yavaş veya bazı durumlarda çok hızlı geçmesi sonucu meydana geldiği düşünülür.
Besin İntoleransları
Besin intoleransı belirli besinleri veya besinin içerdiği bileşeni sindirmekte zorluk çekilmesinden kaynaklı gelişen bir problemdir.
Gaz sıkışması nerelere vurur?
Bağırsaklarda aşırı gaz sıkıştığında, ağrılar hafif olabileceği gibi gün içinde şiddetli kramplara neden olabilir. Gaz sıkışması özellikle karın ve çevresinde keskin, şiddetli bir şekilde hissedilirken bazen de bu ağrılar baskı şeklindedir. Ancak, bu ağrı ve kramplar genellikle karnın belirli bir bölgesiyle sınırlı kalmaz, bazen biriken gaz vücudun çeşitli yerlerinde hissedilir.
Gaz kolonun sol tarafında biriktiğinde, ağrı göğüs bölgesinde yoğunlaşırken, kolonun sağ tarafında biriken gaz, safra kesesi taşı veya apandisit ağrısı ile benzerlik gösterebilir. Gaz sancısı vücudunuzun sağ ve sol yan kısımlarında basınç şeklinde hissedilebilir. Ayrıca gaz sıkışması sırtın üst ve alt kısmında baskı şeklinde de kendini gösterebilir. Gaz, çoğu insan için normaldir ve endişelenecek bir durumdan kaynaklanmaz. Herkesin sindirim sistemi farklı olduğundan dolayı, kişisel sağlık durumu ve beslenme alışkanlıkları da gaz sıkışmasının nedenlerindendir.
Gaz sıkışması en çabuk nasıl geçer?
Gaz sıkışmasının önüne geçmek için bir müddet lif içeriği yüksek gıdalar yerine sindirimi kolay besinler tercih edilmelidir. Aynı zamanda süt ve süt ürünleri tüketiminin sınırlandırılması faydalı olacaktır. Süt ürünlerine karşı intoleransı olan kişilerde süt intoleransı şişkinlik ve gaz sıkışmasını tetikleyebilir. Nane, zencefil, papatya ve rezene gibi bitki çayları sindirimi rahatlamaya yardımcı olur ve bağırsak hareketlerini hızlandırabilir.
Gaz sıkışması durumunda sancıları azaltacak etkili yöntemlerden bazıları şu şekilde sıralanabilir;
- Karın bölgesine nazikçe masaj uygulamak gazın atılımını kolaylaştırabilir.
- Bol su içmek sindirimi kolaylaştırır ve kabızlığın önüne geçer.
- Gaz sıkışmasını hafifletmek için yoğurt, kefir ve turşu gibi probiyotik içeren gıdalar tüketilebilir.
- Bu esnada yürüyüş yapmak zor gibi görünse de hafif bir yürüyüş ile gaz çıkışı sağlanabilir.
- Ağrıyan bölgelere sıcak su torbası uygulayabilirsiniz.
- Gaz sıkışması için diğer bir yöntem ise derin bir nefes almaktır.
- Bazı bitki çayları (Zencefil, papatya, nane ve rezene gibi) hazımsızlığı ortadan kaldırabilir.
- Yağlı yiyecekler sindirim sisteminden gaz çıkışını zorlaştırabilir. Mümkünse kızarmış ve yağlı besinlerden kaçınmak gerekir.
- Gazlı içecekler, midede gaz birikmesi sonucu sıkışmaya yol açabilir. Tüketmemekte fayda vardır.
Gaz sıkışması ne kadar sürer?
Gaz sıkışması, sindirim sisteminde gaz birikmesinden kaynaklanan ve günlük yaşamı zedeleyebilen bir durumdur. Aşırı miktarda gazın birikmesi, sindirim sisteminde gazın sıkışmasına ve şiddetli kramplara yol açabilir. Böyle durumlarda gaz 1-2 saat içinde hafifleme eğilimindedir. Ancak, altta yatan bazı hastalıklar gaz sıkışmalarının günlerce hatta haftalarca yaşanmasına sebep olabilir. Laktoz intoleransı, çölyak hastalığı, ülseratif kolit gibi bazı rahatsızlıklar; şişkinlik, karın ağrısı gaz sıkışması gibi çeşitli belitlerle kendini gösterirler.
Gaz sıkışmasına neden olan hastalıklar neler?
Bağırsaklarda fazla gaz biriktiğinde gün içinde çok fazla geğirme ve gaz çıkarma durumu gerçekleşir.
Gaz sıkışması kimi zaman aşağıdaki bir hastalığın semptomu olabilir.
Gıda intoleransları
Gıda intoleransı, tüketilen bir gıdanın içinde yer alan bir maddeye karşı sindirim sisteminin gösterdiği bir tepkidir. Enzim eksikliği ya da gıdanın içindeki maddenin sindirilememesi bu rahatsızlığın temel nedeni olarak görülür.
Kronik bağırsak hastalıkları
Bağırsak hastalıkları arasında; kolon kanseri, bağırsak tıkanıklığı, inflamatuar bağırsak hastalığı, crohn, huzursuz bağırsak sendromu, peptik ülser hastalığı, kolit, çölyak hastalığı divertikülit, , kolorektal polip, kabızlık ve ishal gibi çeşitli rahatsızlıklar yer alır.
Kabızlık
Yaygın görülen sorunlardan biri olan kabızlık, dışkının sert ve kuru olduğu, dışkılamanın azaldığı ve bağırsak hareketlerinin yavaşladığı bir durumdur.
İnce bağırsak kanallarında bakteri oluşumu
İnce bağırsağı etkileyen durumlarda aşırı gaz ve ishal sorunlarının yanı sıra kilo kaybı da meydana gelebilir. Burada aşırı bakteri ürediğinde bu tablo ortaya çıkabilir.
Gaz sıkışması önlenebilir mi?
Gaz sıkışmasını önlemek için şu adımları takip etmek yararlı olabilir;
- Gaz oluşumunu arttıran mercimek, fasulye, lahana, brokoli, karnabahar ve bezelye gibi besinleri beslenmenizden bir süreliğine çıkarın.
- Fazla yağlı besinler tüketmek sindirimin yavaşlamasına neden olur. Bu sebeple yağlı kızartmalardan ve yağlı yemeklerden kaçının.
- Lif bağırsak hareketliliğini arttırır. Ancak, bazen lifli gıdaların aşırı tüketimi gaz sıkışmasına neden olabilir.
- Süt ve süt ürünlerini mümkün olduğu kadar tüketmeyin.
- Sakız çiğnemek, yemek esnasında konuşmak ve hızlı yemekte hava yutulmasına neden olduğundan dolayı dikkat edilmelidir.
Gaz sıkışmasının tedavisi nasıl olur?
Gaz sancısı veya aşırı gaz birikmesini gidermek için özellikle yediğiniz veya içtiğiniz şeyleri değiştirmeniz gerekebilir. Aşırı gaz problemi yaşayan birçok kişinin özellikle laktoz intoleransı rahatsızlığı bakımından riskli olduğu düşünülür. Bu gibi şüpheler karşısında süt ürünlerini azaltmak veya laktozsuz alternatifleri denemek faydalı olabilir.
Gaz sıkışması tedavisi şunları içerebilir;
Süt ürünlerinden kaçınmak
Bu besin grubunun gaz yapmasının en büyük nedeni laktoz içeriyor olmasıdır. Birçok kişide laktoz hassasiyeti bulunur.
Gazlı içecekleri tüketmemek
Gaz sancısı çekiyorsanız, gazlı içeceklerden uzak durmak oldukça iyi bir yöntem olacaktır. İçecek olarak sık sık su içmeye özen gösterin. Su özellikle gaz sancısına neden olan hatta kabızlığı da önleyen bir numaralı içecektir.
Lifli gıdalara ara vermek
Lif içerikli gıdalardan kaçınmak gaz ve şişkinliği gidermeye faydalı olabilir. Özellikle karbonhidrat içeren gıdalardan kaçınmanız tavsiye edilir.
