Bütün zamanlara münhasır ön yargıları yıkan, hak sahibine haklarını bildiren, hurafe ve batılı yasaklayan “Veda Hutbesi” ni sık sık okurum. Her defasında ufkum açılır. Duygularım kabarır. Gözlerim dolar. Dersimi alırım. İnsanlık barış ve huzurunun adalete bağlı olduğunu anlarım. Veda hutbesi, kıyamete kadar âlemlerin kulaklarında yankılanacak muhteşem hitap… Ondan bazı alıntıları sizlerle paylaşmak istedim. İradesi, nefsine: “Hesap günü başıma dert açmaman için seni dizginde tutmam lazım!” diyene ne mutlu. O hesap günü kim hesabının nasıl görülmesini istiyorsa defterine öyle işler işlesin.

İnsanlığa nebevi armağan “Veda Hutbesi” onurlu bir yaşamın beyannamesi… İnsanlık tarihinde barış ve huzurun bozulduğu dönemler adaletin umursanmadığı zamanlardır. Veda hutbesinde ana tema, hak sahibine hakkının teslimine dikkat çekilmesidir. Veda hutbesinde İslam’ın emirleri akla, vicdana ve insafa birer ölçü dâhilinde bildirilmiştir. Veda hutbesi, insanlık tarihinde ilk ve son kez Arafat’ta okunmuş, bir daha hiç okunmayacak. İnsanlığın efendisinin bütün insanlığı kucaklayan “Ey insanlar! Ey müminler! Ey ashabım!” hitaplarıyla buyurduğu veda hutbesi uyarıları insanlığın saadeti içindir.

Allah’ın sevgilisinin ilk ve son hacc-ı “Veda Hacc-ı” hicri 10’uncu yılda vuku buldu. Maide suresi ayet 3’de Allah: “…Bugün size dininizi ikmal ettim, üzerinize olan nimetimi tamamladım. Sizin için din olarak İslam’ı seçtim.” buyruğu insanlık tarihinin önemli dönüm noktasıdır. Hiç kimseyi aşağılamadan, hakaret etmeden inançlı ya da inançsız tüm halklara hitapla Allah resulü veda hutbesini irâd buyurduğunda: “Ey insanlar! Sözlerimi dikkatle dinleyiniz. Canlarınız, mallarınız ve namuslarınız mukaddestir. Bunlara her türlü tecavüz haramdır.” hükmüyle, her kim olursa olsun üzerinde hak olmadıkça bir başkasının canına, malına veya namusuna tecavüzün haramlığı bildirilmiştir.

Veda hutbesinde vazife ve emanete nasıl sahip çıkılması gerektiği bildirisine tanık oluyoruz. Allah resulü, kendisine inanmış arkadaşlarına söyleminde de: “Ey ashabım! Her hal ve hareketinizden hesaba çekileceksiniz. Benden sonra sapkınlık yapıp birbirinizin boynunu vurmayınız. Kimde bir emanet varsa, onu sahibine versin. Zulüm etmeyiniz. Zulme de boyun eğmeyiniz. Cahiliye adetlerinin her türlüsü ayağımın altındadır.” uyarısını yapmıştır. Herkesin kulluk sorumluluğunu nasıl ifa etmesi gerektiğine dair bildirgeyi doğru anlaması ve o bağlamda yaşamasının lüzumunu işaret etmiştir.

Ey insanlar, ey mü’minler, ey ashabım hitaplarındaki incelik ve derinliğe dikkat gerekir. Evrensel değerlerin kutsiyetini bildirirken İslam’ın cihan şümul din olduğuna da dikkat çekilmiş.  “Ey insanlar! Kadın haklarına riayet ediniz. Onlara şefkat ve sevgiyle muamele ediniz. İffetlerini korumanız kaydıyla helal edindiniz. Sizin kadınlar, kadınların da sizin üzerinizde hakları var. Uhdenizde olanlara yediğinizden yediriniz, giydiğinizden giydiriniz. Onlara asla eza vermeyiniz.” buyruğundaki hakkaniyete, merhamete, şefkate aklın gözüyle bakmak lazım.

Zihinleri kirden arındıran Veda hutbesinde İslam Peygamberi: “Ey İnsanlar! Hiçbir caninin suçundan evladı, evladın suçundan babası mesul değildir.  Çocuk kimin yatağında doğmuşsa ona aittir. Babasından başkasına soy isnat eden soysuz Allah’ın gazabına, melekler ve bütün Müslümanların lanetine uğrasın. Rabbiniz birdir. Babanız da birdir. Hepiniz Âdem’in çocuklarısınız. Âdem ise topraktandır. Allah katında en değerliniz ona en çok takvalı olanınızdır. Arap’ın Arap olmayana üstünlüğü takva ölçüsündedir.

Mü’minlere de: “Ey Mü’minler! Beni iyi dinleyiniz. Haksızlık yapmayınız. Haksızlığa da boyun eğmeyiniz. Kendinize zulmetmeyiniz. Size bir emanet bırakıyorum. Ona sarıldıkça yolunuzu şaşırmazsınız. O emanet, Allah’ın kitabı Kur’an’dır. ” buyruğu ile haklara, emanete sahip çıkılmasını istemiştir. Aşırı gitmekten sakının. Bu nasihatlerimi burada bulunanlar bulunmayanlara bildirsin. Yarın sizden sorduklarında; ne diyeceksiniz. Orada bulunanlar: “-Sen, vazifeni yerine getirdin!” dediler. Hz. Peygamber üç kez: “Ashabım tebliğ ettim mi?” diye sordular. Ellerini semaya kaldırıp Cenab-ı Hak’tan üç kere: “Şahit ol Ya Rab!” diyerek şahadet diledi.  Bu veda hutbesi, İslam dininin hülasası… Evrensel insan hakları beyannamesinin esin kaynağıdır. Allah’ın ayetlerinden yerler, gökler, yıldızlar, güneş, ay, esen rüzgâr vs. insanın haline şahadet edecekleri günde, insan hakkında nasıl şahitlik edilmesini istiyorsa öyle davranmalı. Ne mutlu, hesap gününe hazırlıklı yaşayana!

Ömrünüz uzun, kazancınız bereketli olsun! Hoşça kalın! Dostça kalın!








Yunus Emre GÜLLÜ - 08 NİSAN 2023 / Milli irade