Bilişim Sanayicileri Derneği (TÜBİSAD), 2024 yılı “Bilgi ve İletişim Teknoloji Sektörü Pazar Verileri”ni 29 Mayıs'ta İTÜ Gümüşsuyu Kampüsü Orhan Öcalgiray Konferans Salonu'nda düzenlediği toplantıda açıkladı. Açılış konuşmalarını TÜBİSAD Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Ali Tombalak, sahibinden.com CEO'su Burak Ertaş ve İTÜ Arı Teknokent Genel Müdürü Atilla Dikbaş'ın yaptığı toplantıda, Deloitte Teknoloji ve Dönüşüm Hizmetleri Lideri Hakan Göl, 2024 raporunun sonuçlarını paylaştı.

2024 yılında raporda 11 bin 798 şirketin verisi yer aldı. Rapora göre Türkiye Bilgi ve İletişim pazarı büyüklüğü 2024 yılında TL bazında bir önceki yıla kıyasla yüzde 53 oranında büyüyerek 1 trilyon 203,5 milyar TL'ye ulaştı. Bu rakamın 58,8 milyar TL'lik kısmını ölçümlemeye yeni eklenen şirketler oluşturdu. 2020-2024 yılları arasında sektörün TL bazındaki yıllık ortalama büyümesi yüzde 59 civarında seyretti. Sektörün dolar bazındaki büyüklüğü ise yüzde 11'lik artışla 36,7 milyar dolara çıktı. Ancak bu nominal büyümeye rağmen enflasyondan arındırılmış (reel) büyüme incelendiğinde, TL bazlı yüzde 3 daralma, dolar bazında ise yüzde 8 büyüme gözlendi. BT pazarı son dört yılda enflasyondan arındırılmış olarak TL bazında durağan, dolar bazında ise sınırlı bir artış gösterdi.

Alt kategoriler
Toplam sektör büyüklüğünü oluşturan iki ana unsura bakıldığında; 2020-2024 yılları arasında daha hızlı büyüyen Bilgi Teknolojileri, İletişim Teknolojilerini pazar büyüklüğü açısından geride bıraktı.
Bir önceki yıla göre yüzde 70 büyüyen bilgi teknolojileri, 2024 yılında 683,7 milyar TL'ye ulaşırken; iletişim teknolojileri ise yüzde 36 büyüyerek 520 milyar TL'ye çıktı. Dolar bazında ise Bilgi teknolojileri yüzde 23 büyüyerek 20,8 milyar dolara yükselirken, iletişim teknolojileri ise yüzde 1,2 kayıpla 15,9 milyar dolara geriledi. Bu durum Türk Lirası'ndaki değer kaybının iletişim teknolojilerine etkisini ortaya koyuyor.

Bilgi Teknolojileri Donanım kategorisi yüzde 74 büyüyerek 230,8 milyar TL seviyesine çıkarken, Yazılım yüzde 64 büyüyerek 339,4 milyar TL oldu. Bilgi Teknolojileri Hizmet ise yüzde 82 büyüyerek 113,4 milyar TL'ye ulaştı. İletişim Teknolojileri Elektronik Haberleşme kategorisi yüzde 31 büyüyerek 293 milyar TL'ye, Donanım kategorisi ise yüzde 44 büyüyerek 227 milyar TL'ye çıktı.

2024 yılında Bilgi Teknolojileri pazarı, yazılımın liderliğini sürdürdüğü dengeli bir bileşen dağılımıyla istikrarını korudu. 2024 yılında Bilgi Teknolojileri pazar bileşenlerinde önceki yıla kıyasla önemli bir yapısal değişim gözlemlenmedi. Yazılımın pazar payı 2023'te yüzde 51 iken, 2024'te yüzde 50'ye hafif bir gerileme gösterdi ancak yine de en büyük bileşen konumunu korudu. Donanım tarafında, 2020–2021 arasında yaşanan düşüşün ardından 2022 yılında kısmi toparlanma görülse de 2023 ve 2024'te bu payın yeniden daralarak yüzde 34'e kadar gerilediği dikkat çekti. Hizmet kategorisi ise görece daha stabil seyrederek yüzde 15 ila 20 bandında dalgalanarak pazar payını korudu.

Alt kategori paylarının ülkelere göre değişimi
BT pazar bileşenlerine bakıldığında Türkiye'nin yüksek yazılım oranı ile donanım ve hizmet odaklı ülkelere kıyasla yazılım merkezli bir profil çizdiği görüldü. 2024 yılında Türkiye, BT pazarında yazılımın en yüksek oranda pay aldığı ülkeler arasında yer aldı; bu durum ülkenin dijital dönüşümdeki eğilimini ve katma değer üretimindeki önceliğini ortaya koydu. Ancak hizmetlerin görece düşük payı hem yerli hem uluslararası ölçekte hizmetleşme potansiyelinin hâlâ yeterince kullanılmadığına işaret etti.

Türkiye'nin küresel BİT pazarı içindeki konumu
2024 yılı itibarıyla Türkiye'nin global BİT pazarından aldığı pay yüzde 0,72 oldu. Bir önceki yıla kıyasla yüzde 0,02 puan azaldığı görüldü. Türkiye BİT sektörünün GSYH içindeki payı ise bir önceki yıla göre 0,22 puanlık bir düşüşle yüzde 2,77 olarak gerçekleşti. Buna karşın sektör ihracatının toplam ihracat içindeki payı 0,31 puanlık artışla yüzde 1,26'ya yükseldi. Bu tablo, iç pazardaki bazı zayıflıklara rağmen sektörün dışa açılma kapasitesini artırdığını gösterdi.

2024 yılı global bilgi ve iletişim pazar büyüklüğü
TÜBİSAD raporuna göre Global BİT Pazar büyüklüğü 2024 yılında yüzde 13,9'luk büyümeyle yaklaşık 5,07 trilyon dolar seviyesine yükselirken, bilgi teknolojileri pazarı yüzde 28'lik büyüme ile global pazar büyümesini tetikledi. İletişim teknolojileri pazar büyüklüğünde ise yüzde 4,6'lık bir daralma görüldü. Türkiye, bu toplam içinde yüzde 0,72'lik payla 36,7 milyar dolar ile yer aldı.

Teknoloji Geliştirme Bölgeleri
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yayınlanan istatistikler baz alındığında 2023-2024 yılları arasında teknokent sayısının yüzde 4 artarak 105'e çıktığı ve şirket sayısının yüzde 12,4 oranında artarak 11 bin 550'ye geldiği görüldü. Teknoloji geliştirme bölgelerinde çalışan kişi sayısı yüzde 9,6 artışla 118 bin 500 kişiye ulaştı. Teknokentlerin toplam cirosu yüzde 79 büyüme 207,5 milyar TL'den 371,5 milyar TL'ye çıktı. Cirodaki artışla birlikte yüzde 107,5'lik artış oranıyla toplam ihracat 47,5 milyar TL'den 98,6 milyar TL'ye yükseldi.

İhracat
2024 yılında toplam ihracatta yüzde 88'lik büyüme gözlendi ve 108 milyar TL'ye ulaştı. Toplam ihracat içerisindeki en büyük payı Bilgi Teknolojileri Yazılım kategorisi aldı. BT Yazılım ihracatı yüzde 98 oranında büyüyerek 103,8 milyar TL tutara ulaştı. Sektörün toplam ihracatı 2020-2024 yılları arasında dolar bazında yıllık ortalama yüzde 22 büyüdü.

İstihdam
Sektörün toplam istihdamı yüzde 5'lik büyümeyle 246 bin kişiye ulaştı. Sektörün yüzde 26'sını kadın çalışanların oluşturduğu görülürken, üniversite mezunu çalışanlar ise yüzde 63'lük bir orana sahip oldu. Ar-Ge çalışan oranı %70 ile oldukça yüksek bir seviyede konumlanmaktadır. Bu veriler, nitelikli iş gücü açısından sektörün güçlü bir yapıya sahip olduğunu göstermektedir.

Raporun tamamına linkten ulaşabilirsiniz.

TÜBİSAD Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Ali Tombalak, “Bu yıl 14'üncüsünü yayımladığımız Bilgi ve İletişim Teknolojileri Sektör Raporu, sektörümüze dair önemli verileri içeriyor. Bilgi ve iletişim teknolojileri sektörü, Türkiye'nin küresel rekabet gücünü artıran stratejik bir kaldıraç haline geldi. Bu çalışma da sektör paydaşları için stratejik bir rehber niteliği taşıyor. Sektörün global pazar içindeki payına bakılırsa gidilecek daha çok yolumuz var. Bu büyüklüklere ulaşmak için bugüne kadar yaptığımızdan daha farklı adımlar atmamız gerekiyor. Ekosistem Ekonomisi manifestomuzda bu başlıkları vurguladık. Rapordaki ihracat artışına baktığımızda ‘içerde üret, dışarda sat' yaklaşımının benimsendiğini görüyoruz. Son yıllarda yazılım ihracatındaki ivmelenme, teknoloji şirketlerinin yurt dışına açılma iştahı ve üretken yapay zekâ gibi çığır açıcı gelişmeler, bu dönüşümün en somut göstergeleri arasında yer alıyor. Önümüzdeki dönemde de amacımız net: Türkiye'yi, sadece teknoloji tüketicisi değil, teknoloji tasarlayan, geliştiren ve dünyaya sunan bir merkez haline getirmek. Bu dönüşüm yolculuğunda emeği geçen tüm paydaşlara teşekkür ediyoruz” dedi.

sahibinden.com CEO'su Burak Ertaş, “Türkiye dijital ekosisteminde tarihi bir dönüşüm yaşanıyor ve bu değişimin merkezinde yapay zekâ yer alıyor. Yapay zekânın dönüştürücü etkisiyle e-ticaret, kişiselleştirilmiş deneyimlerin ve yeni nesil alışveriş modellerinin öncüsü olmaya hazırlanıyor. Türkiye'nin dijitalleşme sürecine 25 yıldır yön veren sahibinden.com olarak sadece bir ilan platformu değil; teknoloji, inovasyon ve sürdürülebilirlik ekseninde gelişmeye devam ediyoruz. Mobil alışverişin yüzde 95'e ulaşmasının beklendiği, dijital deneyimlerin hayatın her alanına entegre olduğu bir geleceğe doğru ilerlerken; ‘Dünyayı Sahiplen' vizyonumuzla, sürdürülebilir teknolojiler ve dijital eşitlik odağında bu dönüşümün öncüsü olmaya kararlıyız” dedi.

Kaynak: Bülten