Bağlar’ın Geleceği Çalıştayı’nda sunum yapan Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi İmar ve Şehircilik Dairesi Başkanı Murat Eminoğlu, kent genelinde 1. dereceden afet riski taşıyan alanları sıralayarak, eski Bağlar’ın en acil dönüşüm ihtiyacı duyan bölge olduğunu belirtti.
Bağlar Belediyesi tarafından düzenlenen “Afet, Kentsel Dönüşüm ve Göç Perspektifinden Eski Bağlar’ın Geleceği Çalıştayı”nın birinci oturumunda konuşan İmar ve Şehircilik Daire Başkanı Murat Eminoğlu, “Diyarbakır ölçeğinden genel bakış” başlıklı sunumunda kentin tarihsel gelişimine, afet riski altındaki alanlara ve Eski Bağlar’ın dönüşümüne dikkat çekti.
Eminoğlu, sunumunda Diyarbakır’ın imar süreçlerini tarihsel bir çerçevede değerlendirerek, 1930’lardan bugüne kadar yaşanan planlama deneyimlerinin kentsel gelişime etkilerini anlattı. Kentin, 1950’lerden itibaren hızla artan göçle birlikte plansız yapılaşmaya maruz kaldığını vurgulayan Eminoğlu, özellikle Bağlar Bölgesi’nin 1960’lı yıllardan itibaren denetimsiz ve hisseli parseller üzerinde geliştiğini belirtti. Eminoğlu, “Ulaşım aksları dışında, ambulans, itfaiye vb. araçların girmekte zorlandığı dar sokaklar üzerinde yapılan çok katlı konut bölgeleri oluşmuştur. Bu bölge 2. Derecede deprem bölgesinde yer almasından dolayı risk teşkil etmektedir. Alandaki yapılar dayanıklılık açısından güvensiz olduğu gibi fiziksel olarak da yetersizdir ve sağlıksızdır. Yapıların tamamına yakını ekonomik ömürlerini tamamlamış can ve mal güvenliği açısından ciddi risk oluşturmaktadırlar” dedi.
‘Kentin en yoğun ve sorunlu bölgesidir’
“Eski Bağlar, bugün 11 mahallesi, 259 bin nüfusu, 12 bin 746 yapısı ve 77 bin bağımsız bölümüyle kentin en yoğun ve en sorunlu bölgesidir” diyen Eminoğlu, Bağlar’ın 2. Derecede deprem bölgesi olduğunu, statik dayanımını yitirmiş olan yapılaşma sorunlarının yanı sıra, sosyal ve teknik altyapı eksikliği, nüfus yoğunluğu ve sosyo-ekonomik problemleri nedeniyle risk teşkil ettiğini vurguladı. Eminoğlu, eski Bağlar’ın imar planlarına ilişkin şunları söyledi: “Bağlar Bölgesi’nde kentsel dönüşüm süreçlerine yön vermek amacıyla 2008 yılında onaylanan 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı, dönüşüm projelerine olanak sağlayacak plan kararları ve ilkelere zemin hazırlamayı hedeflemiştir. Ancak bu planın ardından bölgedeki kentsel gelişimin ihtiyaçları doğrultusunda, 2021-2023 yılları arasında üç etap halinde hem 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı hem de 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planları yeniden hazırlanarak yürürlüğe girmiştir.”
Yapısal, hukuki ve sosyolojik zorluklar
Eminoğlu, sunumunun devamında Kaynartepe Mahallesi kentsel dönüşüm alanı örneği üzerinden sürecin önündeki yapısal, hukuki ve sosyolojik zorlukları da paylaştı. Mülkiyetin çok hisseli yapısı, uzlaşma süreçlerindeki tıkanıklıklar ve kira-bedelsiz ikamet eden hanelerin durumu gibi başlıkların dönüşüm sürecini zorlaştırdığını belirtti.
‘Yurttaşların katılımı önemlidir’
Eminoğlu, eski Bağlar’ın geleceğini planlarken yurttaşların katılımı, sosyal destek mekanizmaları ve güven ilişkisinin en az teknik planlar kadar önemli olduğunu kaydetti.
‘Güvenli çevrelerin oluşturulması temel hedefimizdir’
Eminoğlu, Diyarbakır’ın afet riski altındaki sekiz öncelikli alanından birinin eski Bağlar olduğunu hatırlatarak, “Diyarbakır ili sınırları içerisinde; zemin özellikleri, yapıların teknik yeterliliği, imar ve ruhsat durumları, yapıların fiziksel koşulları ile sosyal ve teknik altyapı olanaklarının sınırlılığı gibi ölçütler dikkate alınarak, yaşam kalitesini artırmaya yönelik iyileştirme gereksinimi bulunan alanlar belirlenmiştir. Bu çerçevede, kent genelinde 8 adet (Eski Bağlar, Peyas Mahallesi, Huzurevleri Mahallesi, Şılbe, Aziziye-Gürdoğan-Cumhuriyet mahalleleri, Ben û Sen, Suriçi-Alipaşa-Lalebey-Cevatpaşa, Feritköşk-Dicle mahalleleri) alan 1. dereceden afet riski taşıyan alanlar olarak öne çıkmaktadır. Söz konusu alanlarda; güvenli, sağlıklı ve yaşanabilir çevrelerin oluşturulması, hem mevcut fiziksel koşulların hem de sosyal ihtiyaçların bütüncül bir yaklaşımla ele alınması temel hedeflerimiz arasındadır” dedi.
Akademisyenler sunum yaptı
Oturumda, Mimar ve Koruma Uzmanı Doç. Dr. T. Gül Köksal, “Kentsel dönüşüm yerine kentsel iyileştirme; Ana akım planlama yerine başka bir kentleşme: Bağlar”; Dicle Üniversitesinden Doç. Dr. Mehmet Emin Öncü, “Bağlar ilçesinde mevcut yapı stoğunun yapısal olarak değerlendirilmesi”; Dicle Üniversitesi Ulaşım Anabilim Dalı Başkanı Dr. Beyhan İpekyüz, “Bağlar ilçesinde dönüşüm öncesi hazırlık: Ulaşım” başlıklı sunum yaptı.
