Siyasi partilerde seçim öncesi adayları belirlemek amacıyla çeşitli yöntemler vardır.
Bunlar ülkemizde genellikle ön seçim, temayül yoklaması veya merkez yoklaması yöntemleriyle yapılır.
Ülkemizdeki partilerde ön seçim yöntemi uzun yıllardır işletilmiyor.
Eskişehir’de de öyle.
Yıllar, yıllar önce yapılan ön seçimler var.
Ön seçimin de üye bazında olanı var delege bazında olanı var.
Ancak uzun süredir yapılmıyor.
***
İkinci yöntem ise temayül yoklaması.
Bir anlamda eğilimin belirlenmesi amacıyla yapılan yoklamalardır bunlar.
Bunun da çeşitleri var.
Örneğin AKP’nin yaptığı gibi.
Partinin il, ilçe başkanları ve yöneticileri, partideki çeşitli kolların başkan ve yöneticileri gibi dar bir çerçevede yapılan yoklama.
AKP bunu hep yapıyor, ancak çıkan sonuçları son derece gizli tutuyor ve genel merkeze gönderiliyor.
Belki birkaç kişinin dışında sıralama asla bilinmiyor, genel merkezden gelen sıralamaya göre de adaylar belirleniyor.
***
Bir de İYİ Parti’nin yaptığı gibi yoklama var.
Üye veya delege bazında yapılan temayül belirlenmesi.
İYİ Parti Pazar günü üye bazında temayül yoklaması yaptı.
Merkez Tepebaşı ve Odunpazarı ilçeleri ile kırsaldaki 12 ilçede İYİ Partililer, sandık başına gitti ve 26 aday adayının sıralamasını yaptı.
İYİ Partililer genç, dinamik aday adaylarını üst sıralara taşıdı.
Eski politikacılar pek yüz vermedi.
Bu sıralamada da açıkça görüldü.
***
Merkez yoklaması ise tamamen Parti genel başkanının veya parti üst düzel yöneticilerinin adayı belirlediği yöntemdir ki son derece sağlıksızdır.
Hem genel başkanı zorlar hem de seçilen vekili güçsüz kılar.
Çünkü sonuçta kendini aday yapanlara minnet borcu vardır.
***
İYİ Parti temayül yoklamasında bütün sandıklardan birinci olarak çıkan Nebi Hatipoğlu’nun daha önceden bazı tespitleri vardı.
Bu aslında sadece Nebi Hatipoğlu’nun değil Eskişehirli tüm siyasi parti ve seçmenlerinin ortak isteğidir.
Eskişehir’e, Eskişehir dışında aday getirilmemesi.
Eskişehir milletvekili olacak kişilerin bu şehirde büyümesi, şehri ve insanlarını tanıması, sorunlarını bilmesi istenir.
Ancak maalesef bazı zamanlarda Eskişehir’e dışarıdan adaylar getirilmiş ve seçilmişlerdir.
Görev süreleri bittikten sonra da bu şehirden gitmişlerdir.
İşte istenen vekilin görev süresinden sonra da Eskişehir’de yaşayacak insanlardan oluşmasıdır.
***
Temayül ya da ön seçim.
Parti Genel Başkanlarını ve genel merkez yöneticilerini de rahatlatan bir yöntemdir.
Üyenin isteği karşısında Genel Başkanların eli rahatlar, seçilen milletvekili de daha güçlü olur.
Genel Başkanın iki dudağı arasından çıkacak milletvekili ile üyenin seçerek gönderdiği milletvekilinin gücü elbette farklı olur.
