Eğirdir’in Son Kalaycısı: Mustafa Karacan
Isparta’nın Eğirdir ilçesinde 82 yaşındaki Mustafa Karacan, 65 yıldır kalaycılık mesleğini sürdürüyor.
Atölyesinde bakır kapları önce tuz ruhuyla temizleyip zımparalıyor, sonra üzerine nişadır döküp ateşte kalaylıyor. Her kap ortalama 1 saat sürüyor. Karacan, “Eskiden ev çeyizlerinin olmazsa olmazıydı; şimdi ilgi bitti” diyor. Çırak bulamaması, kalaycılık sanatının son nefesini verdiğini gösteriyor[].
Çankırı’da Terzi Ustası: Arif Bayrak
Çankırı’da 70 yaşındaki Arif Bayrak, 12 yaşında başladığı terziliği tam 59 yıldır aksatmadan yapıyor.
Her sabah iş yerinin kapısını 08:30’da açıyor. Müşterinin ölçüsünü alıp terzi mankenine montaj yaptıktan sonra dikişe geçiyor. Bayrak, “Gençler bu işin sekizinci yılını bile göze alamıyor; herkes bir haftada usta olabileceğini sanıyor” diyerek hangi zorlu süreçten geçtiğini özetliyor[].
Adapazarı’nın Son Ayakkabı Tamircisi: Salih Karadeniz
Sakarya’nın Adapazarı ilçesinde, 3,5 m²’lik dükkanında Salih Karadeniz 14 yaşından beri ayakkabı tamirciliği yapıyor.
İşin tam ortasında küçük bir stant, birkaç el aleti ve kocaman bir tutkuyla eski ayakkabıları hayata döndürüyor. Fabrika üretimi ucuz ayakkabılar ilgi görünce çırak kalmadı. Karadeniz, “Mesleğin son kalesi ben miyim, bilemiyorum” diyor[].
Ustalar ve Temel Veriler
|
Zanaat |
Şehir (İlçe) |
Usta |
Meslekte Yıl |
Çırak Sayısı |
|
|---|---|---|---|---|---|
|
Kalaycılık |
Eğirdir |
Mustafa Karacan |
65 |
0 |
|
|
Terzilik |
Çankırı |
Arif Bayrak |
59 |
2 (kalfa) |
|
|
Ayakkabı Tamirciliği |
Adapazarı |
Salih Karadeniz |
63 |
0 |
Gençlerin İlgi Kaybı
- Fabrika üretimi ürünler, zanaatın zorluğuna gölge düşürüyor.
- Meslek liselerinde teori ağır basınca, pratik eğitim eksik kalıyor.
- En genç kalfalardan biri bile 40 yaşında; gençlerin algısında “hızlı para” yok【】.
Geleceğe Taşıyacak Adımlar
- Meslek liseleri ile ustalar arasında mecburi çıraklık programları başlatılmalı.
- Belediyeler, atölye destek alanları ve sergi alanları tahsis etmeli.
- Küçük esnafı koruyacak vergi ve kira indirimleri planlanmalı.
- “El Ustaları Festivali” gibi etkinliklerle zanaat halk nezdinde değer kazanmalı.
- Yerel kalkınma ajansları, zanaat projelerine hibe ve teknik destek vermeli.
Bu son ustaların dükkanlarını bir kez de siz ziyaret edin; hem emeğe saygı gösterin hem de kaybolan bir kültürü yaşatın.
