Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Öğretim Elemanlarından Yrd. Doç. Dr. Hıdır Karaduman ve Arş. Gör. Ümran Alan’ın yürütücülüğünde hayata geçirilen “3 Boyutlu Yazdırılmış Eserler Müzesi (3B-YEM)” projesi de bu deneyimlerin başında geliyor. Topluma hizmet çalışmaları kapsamında hayata geçirilen proje, öncelikle dezavantajlı bireyler ve çocuklar olmak üzere 7’den 70’e herkese dünyaca ünlü eserleri 3 boyutlu çıktılar aracılığıyla somut olarak deneyimleme olanağı sunuyor. Braille alfabesinden hazırlanan tanıtım kartları, diğer yenilikçi teknolojiler, sesli betimleme ve işaret dili vb. aracılığıyla da dezavantajlı grupların müzedeki eserleri kolaylıkla anlayabilmeleri sağlanıyor. 3B-YEM, bu yönüyle sanal müzelerden ayrılarak kuramsal ve tematik bir müze olarak da ilerleyen dönemlerde literatürdeki yerini almaya hazırlanıyor. Müzenin bir diğer önemli özelliği ise zamandan ve mekândan bağımsız olarak her yer yerde ziyaretçileriyle buluşuyor olabilmesi. 3B-YEM, şu an için her ne kadar farklı etkinliklerle dünyaca ünlü eserleri meraklılarının ayağına ulaştırsa da ilerleyen dönemler için hem gezici hem de sabit bir mekânda sürekli olarak ziyaretçilerini ağırlayacağı günü bekliyor. Biz de topluma hizmete yönelik olarak geliştirilen 3 Boyutlu Yazdırılmış Eserler Müzesi hakkında proje yürütücüleri Yrd. Doç. Dr. Hıdır Karaduman ve Arş. Gör. Ümran Alan ile konuştuk.
Amaç, dünya kültürel mirasını çocuklara tanıtmak ve farkındalık sağlamak
3 boyutlu yazıcıları, günümüzün yenilikçi bir teknolojisi olarak tanımlayan Yrd. Doç. Dr. Hıdır Karaduman ve Arş. Gör. Ümran Alan, böyle bir olanağı eğitim alanında nasıl kullanabilecekleri düşüncesinden hareketle projeye başladıklarını belirterek “3 Boyutlu Yazdırılmış Eserler Müzesi”nin ortaya çıkış hikâyesini şu şekilde aktarıyorlar: “Projeye başlamadan önce 3 boyutlu yazıcıların eğitimde kullanımı konusunda gerçekleştirdiğimiz çalışmalar sırasında, dünya müzelerinin eserlerini https://www.myminifactory.com/ adresinde “Scan the World” projesi kapsamında 3 boyutlu yazdırılmaya uygun formatta paylaşmalarını eğitsel anlamda önemli bir fırsat olarak gördük. Bu proje kapsamında dünyaca ünlü müzelerde yer alan 50 bine yakın eserin üç boyutlu yazdırmaya uygun modeli İnternet ortamına aktarılmıştı. Ayrıca ilgili sitedeki eserlerin ve bu eserleri paylaşan müzelerin sayısı da gün geçtikçe artmaktaydı. Biz de özellikle kendi alanımızda da sanal müzelerden faydalandığımız için bu paylaşımlar dikkatimizi çekti. Artık bu sanal deneyimleri gelişen teknolojiyle birlikte somut hâle dönüştürebileceğini düşündük. Bu fikrin ortaya çıkmasıyla birlikte de öncelikli olarak ‘Dünya Müzeleri Okulumuzda’ projemizi hayata geçirdik. Bu projeyle ilgili TÜBİTAK’a da başvurularımız oldu ve bununla ilgili süreçler de hâlâ devam ediyor. Proje kapsamında ‘Scan the World’de paylaşılan 3 boyutlu eserlerin çıktıklarını alarak farklı dönemlere ait tematik müzeler oluşturarak çocuklarda, müzelere yönelik bir farkındalık yaratmayı, dünya kültürel mirasını daha zengin ve somut bir şekilde görmelerini sağlamayı amaçladık. Bu amaçtan hareketle de proje sürecinde Üniversitemizde açtığımız çeşitli sergilerle 3B-YEM’i meraklılarıyla buluşturduk.”
3 Boyutlu Yazdırılmış Eserler Müzesi sınırlarını geliştirmek istiyor
Öncelikle çocuklara yönelik olarak hayata geçirilen “3 Boyutlu Yazdırılmış Eserler Müzesi” projesi, 2016 yılında Anadolu Üniversitesi’nde Engelsiz Üniversiteler Çalıştayı kapsamında düzenlenen etkinlikte gördüğü ilginin ardından kapsamını genişletir ve zamanla erişilebilir bir müze projesine dönüşür. Türkiye’deki farklı üniversitelerin de yer aldığı etkinlikte 3 Boyutlu Yazdırılmış Eserler Müzesi, Boğaziçi Üniversitesi’nde düzenlenen Beyaz Baston Festivali’nden aldığı davet üzerine iki yıl üst üste engelli bireylere kapılarını açar. Festivalde, 30’u aşkın eser Braille alfabesi ile hazırlanan tanıtım kartları ve sesli betimleme aracılığıyla ziyaretçilerle buluşur. Müzeye gösterilen ilgi, projenin geliştirilip Türkiye’nin her yerine ulaştırılma fikrini de beraberinde getirir. Çocuklardan hareketle yola çıkılan proje, zaman içerisinde gördüğü ilgiyle birlikte dezavantajlı bireyleri de kapsayacak şekilde geliştirilir.
Sanal müzelere alternatif erişilebilir bir müze türü
Sanal müzelere alternatif olan bu somut müze türünün aynı zamanda literatüre de bir katkı olarak değerlendirilebileceğine değinen Yrd. Doç. Dr. Karaduman ve Arş. Gör. Alan, “İstenildiği taktirde proje, sanal müzelerle birlikte de deneyimlenebilir. 3B-YEM projesinin içerisinde yer alacak bir sanal müze oluşturduğunuzda ikisi eş zamanlı olarak hizmet verebilir. Bu sayede müzecilik deneyimini de daha zengin bir hâle getirebilirsiniz. Buradaki temel amacımız, müzelere gitme olanağı olmayan dezavantajlı kişilerin, sanal müzeye alternatif olarak somut, dokunabilen ve bire bir deneyimlenebilen bir müzeyle tanışmalarını sağlamak. Ayrıca dünya müzelerine ve dünya kültürel mirasına yönelik farkındalığı artırmak. Bu amaç doğrultusunda emin adımlarla çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Bununla birlikte eser sayımızı da her geçen gün artırıyoruz ve şu anda 50 civarında eserimiz bulunuyor.” diyerek projenin ilerleyişine ilişkin bilgileri paylaşıyorlar.
Dünyaca ünlü müzeler artık her yerde
3 Boyutlu Yazdırılmış Eserler Müzesi’nin, kuramsal bir müze türü olduğuna dikkat çeken Yrd. Doç. Dr. Hıdır Karaduman ve Arş. Gör. Ümran Alan, ilerleyen dönemlerdeki hedeflerine ilişkin görüşlerini ise şu şekilde dile getiriyorlar: “3B-YEM’in güzel tarafı dünyanın farklı yerlerindeki müzelerde yer alan eserleri, gerekli teknolojiye sahip olan herkesin, 3 boyutlu çıktılarını alarak istedikleri ortamlarda sergileyebilmesi. Örneğin, eğitsel amaçla çocuklara okullarda veya sınıflarda işlenilen konulara yönelik tematik sergiler açılabilir. İlerleyen dönemler için de 3B-YEM’i geliştirmek ve daha geniş kitlelere ulaştırmak gibi hedeflerimiz var. Özellikle bundan sonraki süreçte, 3B-YEM’in kuramsal alt yapısını oluşturmayı, bu müze türüne yönelik bir isim çalışması yapmayı; bu doğrultuda patent alarak, literatüre sanal müzeleri destekleyici yeni bir müze türünü kazandırmaya yönelik çalışmalarımızı da gerçekleştirmeyi planlıyoruz.”
