Eskişehir’de TÜLOMSAŞ diye anılan Türkiye Lokomotif ve Motor Sanayi A.Ş’nin geçmişi 126 yıl önceye dayanır.
Sürece baktığımızda çeşitli adlar almış, Eskişehir ve Türk ekonomisine büyük katkıları olmuştur.
Anadolu-Osmanlı Kumpanyası’ndan başlayıp. Cer Atölyesi, Eskişehir Lokomotif ve Motor Sanayi (ELMS) ve son olarak da TÜLOMSAŞ isimleriyle hizmet etmiş.
1894 yılında Almanlar tarafından Anadolu-Bağdat demiryolu ile ilgili olarak buharlı lokomotif ve vagon tamiri ihtiyacını karşılamak üzere Eskişehir’de kurulan bu küçük atölye dev bir ağır sanayi tesisine dönüştü.
***
Eski yıllarda her evde olmasa bile birkaç evde mutlaka bir demiryolcu vardı.
Eskişehir için çok önemli olan bu kuruluş, önceki gün alınan bir kararla
TÜLOMSAŞ, TÜVASAŞ, TÜDEMSAŞ birleştirildi ve TÜRASAŞ kuruldu.
Başta Genel Müdür Hayri Avcı olmak üzere bazı üst düzey yöneticilerin kadroları da iptal edilmiş oldu.
Bu elbette TÜLOMSAŞ’ın yok olacağı anlamına gelmiyor.
Faaliyetlerine devem edecek ama Eskişehirlilerde bir endişe doğurmadı da değil.
***
TÜLOMSAŞ Eskişehir’in önemli kuruluşlarından demiştir.
Cumhuriyet’ten sonra kurulan Şeker Fabrikası ile ilerleyen süreçte bir model olarak gelişmiştir.
TÜLOMSAŞ’ın kuruluşu çok esti tarihlere dayanır.
Büyük Atatürk tarafından Şeker Fabrikalarının kurulmasıyla, bünyesinde sanayi kuruluşunun yanı sıra, sosyal ve kültürel alanda da önemli katkılar sağlanmıştır.
Çok amaçlı salonları, spor saha ve salonları, spor kulüpleri, misafirhane, hastane gibi oluşumlarla Eskişehir’in sosyal ve kültürel hayatına önemli katkılar veren bu iki kuruluş Eskişehir’in her zaman gurur duyduğu kuruluşlar olmuştur.
***
Hafif raylı sistemler ve özellikle de yerli Yüksek Hızlı Tren’in üretiminde TÜLOMSAŞ’ın önemi bilinmektedir.
Yeni oluşuma baktığımızda, Türkiye Raylı Sistem Araçları Sanayi Anonim Şirketi TÜRASAŞ, Eskişehir’de bulunan ve lokomotif üreten TÜLOMSAŞ, Adapazarı’nda bulunan ve vagon üreten TÜVASAŞ ile Sivas’ta bulunan ve
yük vagonu bakım-onarımı, her türlü yük vagonu ve yedek parça üretimi yapan TÜDEMSAŞ’tan oluşmaktadır.
***
Türkiye’nin yerli ve milli Yüksek Hızlı Tren üretiminde ne kadar istekli olduğu biliniyor.
Lokomotifi, vagonu üreten iki fabrikanın yanı sıra bakım ve onarımı gerçekleştiren demiryolu makinelerini üreten fabrikanın birleştirilmesiyle ortaya çıkan bu oluşumun yabancı yatırımcı ve ortaklar ile bir merkezde buluşmak istemesinden de kaynaklanmaktadır.
Şimdi asıl soru şudur.
TÜRASAŞ Merkezi Ankara’da olacak bir kuruluştur.
Üretim merkezi Eskişehir mi olacak yoksa Adapazarı ya da Sivas mı?
Eskişehirli siyasetçilerin üzerine düşmesi gereken konu budur.
Raylı araçların en önemli bölümünü yani lokomotifi üreten Eskişehir bu konuda bir adım önde görünmektedir.
