BM'nin 80. Genel Kurulu bu hafta New York'ta devam ederken, dünya liderleri Cumartesi gününe kadar New York'ta bir araya gelirken, Gazze'de devam eden kriz konusunda nadir görülen bir fikir birliği ortaya çıkıyor.
Devlet başkanları ve üst düzey diplomatlar, birçok kişinin tarihin en ağır insani felaketlerinden biri olarak nitelendirdiği olayda derhal ateşkes, insani yardımlara sınırsız erişim ve sivillerin korunması yönünde acil çağrılarda bulundu.
Aralarında Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inacio Lula da Silva, Güney Afrika Devlet Başkanı Cyril Ramaphosa, Slovenya Dışişleri Bakanı Tanja Fajon ve çok sayıda Arap liderinin de bulunduğu çok sayıda lider, Gazze'deki durumu "soykırım" olarak nitelendirdi.
Pazartesiden Çarşambaya kadar süren oturumlar, İsrail'in askeri operasyonları, Gazze'deki sistematik yıkım ve bölgesel istikrar ve kalıcı barışın temel taşı olarak Filistin devletinin resmen tanınması yönündeki uluslararası ivmenin artması konusundaki artan endişeleri vurguladı.
Liderler ayrıca, küresel hukuk, güvenlik ve insani normlar açısından daha geniş kapsamlı etkilerin altını çizerek, dünyanın konuyu yakından izlediğini ve önümüzdeki günlerde kararlı adımlar beklediğini belirttiler.
'Kıtlık bir gerçek': BM Genel Sekreteri
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, Salı günü Genel Kurul'da yaptığı açılış konuşmasında Gazze'deki çatışmayı "İsrail-Filistin çatışmasının en karanlık bölümlerinden biri" olarak nitelendirdi.
İsrail'in Batı Şeria'da yerleşim birimlerini genişletmesini, Katar'a yönelik saldırılarını ve Ekim 2023'ten bu yana 65 binden fazla Filistinlinin ölümüne yol açan Gazze'nin sistematik olarak yok edilmesini kınadı.
"Kıtlık bir gerçektir, nüfus sürekli göç etmek zorunda kalıyor ve aç kalıyor... Bu durumu savunulamaz, ahlaki ve yasal olarak savunulamaz olarak adlandırmak, insan acısının boyutunu anlatmaya yetmez" diye ekledi.
Türkiye
Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Pazartesi günü BM Filistin Konferansı'nda yaptığı konuşmada, Filistin'in birçok ülke tarafından tanınmasını "tarihi" olarak nitelendirerek, Gazze'de ateşkes, İsrail'in çekilmesi ve İsrail'in yasadışı yerleşim birimlerine son verilmesini istedi.
Salı günü BM Genel Kurulu'na hitap eden Erdoğan, İsrail'in 7 Ekim 2023 olaylarını bahane ederek başlattığı işgalin terörle mücadele değil, "sürgün, sürgün, soykırım ve toplu katliam politikası" olduğunu söyledi.
"İsrail, Gazze ve Batı Şeria ile sınırlı kalmıyor; Suriye, İran, Yemen ve Lübnan'a yönelik saldırılarıyla bölgesel barışı da tehdit ediyor."
Türkiye Cumhurbaşkanı, İsrail'in bu ayın başlarında Katar'a düzenlediği saldırının ardından "kontrolü tamamen kaybettiğini" söyledi.
Avrupa
Avrupalı liderler, İsrail'in Gazze'ye yönelik operasyonlarını defalarca kınadı.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Salı günü BM Genel Kurulu'na hitaben yaptığı konuşmada, İsrail'in "kalıcı savaşla istikrara kavuşamayacağı" uyarısında bulunarak, 142 devletin desteğine sahip Filistin devletinin kurulmasını öngören New York Deklarasyonu'nu destekledi.
He underlined the need for peace across the Middle East, stressing that conflict with Palestine, Lebanon, and other regional actors only fuels instability.
Cumhurbaşkanı ayrıca Salı günü Gazze'deki savaşı sona erdirmek ve iki devletli çözümü korumak için güvenilir bir planın kabul edildiğini kaydetti.
İtalya Başbakanı Giorgia Meloni, Çarşamba günü İsrail'i Gazze'de orantılılık sınırını aşmakla suçladı.
Genel Kurul'a hitabında, "İsrail, Filistinli sivil halkı orantısız bir şekilde etkileyen geniş çaplı bir savaşla bu sınırı aştı. Ve İsrail, bu sınırı aşarak insani normları ihlal etti ve siviller arasında bir katliama yol açtı," dedi.
İtalya'nın iki devletli çözüme desteğini vurgulayan Pompeo, Roma'nın "Avrupa Komisyonu'nun İsrail'e karşı önerdiği yaptırımların bir kısmını" destekleyeceğini söyledi.
Meloni ayrıca İsrail'in barış, demokrasi ve uluslararası normlar adına "bu savaşın tuzağından çıkması" çağrısında bulundu.
AB dışişleri bakanları Pazartesi günü Genel Kurul toplantıları kapsamında New York'ta gayriresmi görüşmelerde bir araya gelirken, İspanya Dışişleri Bakanı Jose Manuel Albares, AB'nin İsrail'e yaptırım uygulaması çağrısında bulunarak, "Gazze'nin uçsuz bucaksız bir mezarlığa dönüştürülmemesi" uyarısında bulundu.
Lüksemburg Dışişleri Bakanı Xavier Bettel, Filistin'i tanımanın "İsrail'e karşı bir jest olmadığını" vurgularken, Romanya Dışişleri Bakanı Oana-Silvia Toiu Ukrayna'ya desteğini yineledi ve Gazze'deki insani krize dikkat çekti.
Çarşamba günü, Batı Şeria ve Gazze'deki Filistinli çocuklarla ilgili düzenlenen üst düzey BM etkinliğinde Belçika Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Maxime Prevot, Filistinli çocukların çektiği acıların "siyasi tercihlerin sonucu" olduğunu vurgulayarak, koruma ve engelsiz yardım talep etti.
İspanya Kralı VI. Felipe, Çarşamba günü BM Genel Kurulu'nda yaptığı konuşmada, dünyaya "Gazze'deki katliamı hemen durdurma" çağrısında bulunarak, ateşkes, rehinelerin serbest bırakılması ve iki devletli çözümün hızla uygulanması çağrısında bulundu.
Finlandiya Cumhurbaşkanı Alexander Stubb, Çarşamba günü Genel Kurul'da yaptığı konuşmada, Gazze'deki insani krizin "dayanılmaz" olduğunu belirterek, İsrail'in 1967 işgalinin sona ermesini istedi.
AB'nin Hazırlık, Kriz Yönetimi ve Eşitlikten Sorumlu Komiseri Hadja Lahbib, BM'nin Batı Şeria ve Gazze'deki Filistinli çocuklarla ilgili etkinliğinde yaptığı açıklamada, Gazze şehrinde kıtlık ilan edildiğini ve 44 binden fazla çocuğun akut yetersiz beslenmeyle karşı karşıya olduğunu söyledi.
Gazze krizini kınayan koroda, Gazze'nin yeniden inşası için iki devletli çözüme bağlı bir AB fonu oluşturulacağını duyuran Avrupa Konseyi Başkanı Antonio Costa ve Komisyon Başkanı Ursula von der Leyen ile Gazze'nin "uluslararası hukukun soykırım olarak tanımladığı bir acı" çektiğini söyleyen Slovenya Dışişleri Bakanı Tanja Fajon da yer aldı.
