Toplumsal mutabakat için tertiplenen dünya tarihinin ilk yazılı sözleşmelerinden biri de Medine Sözleşmesi. Medine Sözleşmesi, bazı tarihçilere göre insanlık tarihinin ilk yazılı sözleşmesi. Sözleşmeler temel insan hakları ihlallerine karşı mağduru korumak maksatlı tertiplenir. Toplumda uyum olmadığında çatışmalar, kavgalar baş gösterir. Her insanın canı, aklı, malı, inancı, namusu aziz ve şereflidir. İnsanın bu beş değeri dokunulmazlık hakkına sahiptir. Yanlışı bilmek, doğrusunu bilmekle olur. Kişi veya topluma ait hakkı hileli ya da zorla talan, yalan, vurgun, soygun, dolandırıcılık, tefecilik, tecavüz, rüşvet, irtikâp gibi yolsuzluklarla ele geçirmek insan hakkı ihlalidir. Kişi ile helalleşmek kolaydır ama toplum hakkı söz konusu olduğunda kim, kiminle helalleşebilir?
Çalışma hayatımda işim gereği ihale ve çalışma esasına dayalı müktesep haklarla alâkalı devlet adına pek çok sözleşme düzenledim. Kanuni dayanağı olmayan hiçbir sözleşmeye imza koymadım. Sözleşmelerde hep hakem rolü üstlendim. Hak kiminse onundur, dedim. Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü Kırka Bor işletmesinde idareciliğim dönemlerinde sayılamayacak kadar sözleşmeye imzamı koydum. İmzamı koyarken gücümü Türkiye Cumhuriyeti kanunlarından aldım. İlkin memnuniyetsiz olanlar bile sonradan uygulamanın hukuka uygunluğu nedeniyle takdir etti, tebrik etti. Çalışma hayatımda korkum hukuksuzluk ve haksızlıktı…
Kanuni hükümler yazılı olmadıkça iş doğruda olsa ilerleyen zamanda iddialar karşısında savunma zorlaşır. O nedenle yapılan işi hukuk mucibi yapmak şarttır, şart. İslam öncesi Medine’de tekin yer değildi. Kabileler birbirine düşmüş. Mazlumun mağdur olduğu yerdi. Mazlumun: “Çaresiz kaldım.” dediği zamanlardan birinde Arap yarımadasına İslam güneşi doğuverdi. İslam’ın canı, malı, aklı, inanç ve namusu koruma altında almasından bazı güruhlar rahatsız oldular. Mekkeli zorba güruhlar kitlelerin hakikati öğrenmesinden kaygıya düştüler. Kaygıları, Müslümanlara karşı düşmanlığa dönüştü. Müslümanlar Mekke’yi terke mecbur kaldılar. Hz. Peygamber’in Mekke’den Medine’ye hicreti vuku buldu. Hz. Peygamber’in yaşam biçimiyle kaos şehri Medine medeniyetin beşiği hâline döndü ve Medine-i Münevvere oldu.
Medine’yi, Medine-i Münevvere yapan etken Hz. Peygamberin önderliğinde yapılan “Medine Sözleşmesi” ile hayata geçirilen adalet anlayışıdır. Medine sözleşmesinde halktan kimsenin kimseye üstünlüğünün olmadığını… Herkesin eşit haklara sahip olduğunu ilan ediliyordu. Medineli Müslümanlar, Müşrikler ve Yahudiler arasında güven esasına dayalı bu antlaşmaya göre her toplum diğerlerinin hak ve kutsallarına saygılı davranacaktı. Din, dil, ırk farkı gözetilmeden Medine’de yaşayan herkes eşit haklara sahip olacak ve eşit muameleye tabi tutulacaktı. Anlaşmazlıklarda Hz. Muhammed hakem tayin edilecek, sıkıntıların çözümünde onun görüşüne başvurulacaktı. Toplumsal güvenini ancak haksızlığa tevessül, tahammül etmeyenler sağlar. Nisa suresinde Allah: “Ey mü’minler! Karşılıklı rızaya dayanan ticaret durumu başka mallarınızı aranızda haksız ve haram yollardan yemeyin…” buyurdu. Allah adildir. Adilleri sever, sevindirir.
İslam Peygamberine dost, düşman herkes “El Emin” dedi. Peygamber olmadan önce de, sonra da öyle idi. Mekke’nin şöhretli ailelerinden birine mensup bir kadın hırsızlık yapmıştı. Kadının ceza görmemesi için araya şefaatçiler girmişti. O şefaatçilerden biri de, Hz. Peygamberin çok sevdiği Üsame b. Zeyd idi. Hz. Peygamber, ona: “Sizden öncekiler bu gibi tarafgirlikler nedeniyle helak oldu. Onlar, masumlara ağır cezalar uyguladılar. Zorbalara itibarlı davrandılar ve onları cezasız bıraktılar.” Beyanı ile hukukun üstünlüğüne dikkat çekti. Hırsızlık yapmış bir kadına suçun karşılığı kestiği cezayı ağır bulanlara Hz. Peygamber’in cevabı: “O suçu işleyen kızım Fatma’da olsa aynı cezaya hükmederdim.” kararıyla, adaletin önemine ve adalet önünde herkesin eşitliğine dikkat çekmiş.
Ömrünüz uzun, kazancınız bereketli olsun! Hoşça kalın! Dostça kalın!