Geçmişin küllerinden zaman zaman bir kıvılcım parlar, bugünün politik ve dini sahnesine düşer. İşte o kıvılcımlardan biri de, Papa’nın neden İznik’e gelmek istediği sorusunda saklı. Pek çok kişi için bu, diplomatik bir ziyaret olabilir. Ama tarih bilenler, bu gelişin bir “hafıza yürüyüşü” olduğunu hemen fark eder.
İznik… Eski adıyla Nikaia. Roma İmparatorluğu döneminde Hristiyanlık için dönüm noktası olmuş bir yer. 325 yılında toplanan Birinci İznik Konsili’nde, Hristiyanlık bir inanç sisteminden çok daha fazlasına dönüştü. Artık bir devlet diniydi, bir yapıydı, bir düzendi. Ve işte burada, “Baba, Oğul ve Kutsal Ruh” üçlemesi, yani Teslis inancı, Hristiyanlığın resmî dogması haline geldi.
Peki neden önemliydi bu üçleme?
Çünkü o dönem, İsa’nın gerçekten Tanrı olup olmadığı büyük bir tartışmaydı. Arius isimli bir din adamı, İsa'nın Tanrı değil, sadece Tanrı'nın yarattığı bir varlık olduğunu savunuyordu. Bu düşünce, kiliseyi bölüyordu. İmparator Konstantin, birlik için tartışmaya noktayı koydu: İsa Tanrı’nın özünden doğmuştur. O artık yalnızca peygamber değil, Tanrı'nın Oğlu'ydu. Ve üçüncü unsur olan Kutsal Ruh, bu birlikteliği tamamlayan gizemli bir güç olarak tanımlandı.
Papa’nın İznik’e gelmek istemesi, bu yüzden yalnızca bir ziyaret değil; bir tür yeniden bağlanma. Katolik Kilisesi'nin kurumsal hafızasında, İznik bir başlangıç noktası. Bugün Hristiyan dünyasında yaşanan ayrışmalar, mezhep farklılıkları ya da Doğu-Batı çekişmeleri... Hepsi bir bakıma burada, bu topraklarda şekillendi.
Üstelik Türkiye’nin laik yapısı içinde, böyle sembolik bir ziyarete izin verilmesi bile başlı başına bir mesaj. Dinlerin ve inançların diyalog arayışı sürüyor. Belki de Papa'nın İznik'e ayak basması, sadece geçmişe değil, geleceğe de bir çağrı olacak: "Birliğe ve barışa yeniden davet."
Eski Papa’nın yeni Papa’ya ölmeden önceki vasiyetidir. İznik’e gitmesi. Tarih zamanla unutulur sanırız. Oysa kimi şehirler, hâlâ o unutulmuş kararların yankısını taşır. İznik, onlardan biri. Ve bu yankı, şimdi Papa’nın adımlarıyla tekrar duyulmak isteniyor.